انتظار برای فرا رسیدن نوبت، گفت‌وگو با گیشه‌داری که گاه به‌دلیل حضور ارباب رجوع‌های مختلف خسته یا عصبانی است، پر کردن فرم کاغذی با خودکاری که به نخ بسته شده تا مبادا به سرقت برود و تجربه‌های تلخ و مرارت‌بار ساعت‌ها حضور در شعب بانک‌ها تاثیری ماندگار بر ذهن تمامی مشتریان بانکی گذاشته است. سوال این است آیا می‌توان این تجربه‌ی مرارت‌بار و زمان‌خور را از بین برد؟
نئوبانک که تنها به اندازه‌ی تلفن همراه از شما جای می‌گیرد این روزها بسیاری از رقبای کهنه‌کار خود را در جهان کنار زده یا در حال کنار زدن است و در حال آفرینش تجربه‌ی جدید برای نسل جدید مشتریان بانکی و حتی قدیمی است. در واقع نئوبانک یک بانک مجازی و کاملا آنلاین بدون شعبه فیزیکی است که تمامی شهروندان با استفاده از گوشی‌های تلفن‌همراه به‌صورت آنلاین می‌توانند سرویس‌های بانکی را آنلاین دریافت کنند.
نئوبانک در لغت به معنای "بانک جدید" است و ریشه آن از کلمه یونانی νεος (neos) به معنی "جدید" می‌آید و همچون چتری است بر سر نسل جدید فینتک که خدمات بانکی دیجیتال و پیشرفته ارائه می دهند و هدف آن ساده سازی و سهولت در خدمات بانکداری برای مشتریان است.
اصطلاح نئوبانک برای اولین بار در سال 2017 برای توصیف ارائه دهندگان خدمات مالی مبتنی بر فناوری‌های نوین که بانک‌های سنتی را به چالش می کشند، به کار برده شد اما مفهوم خود نئوبانک، بین سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ ظهور کرد و با ایجاد میدان رقابت با بانکداری سنتی، نیاز به شعبه‌های فیزیکی بانک را کنار زد و اکنون در برخی کشورهای جهان تصویری متفاوت از بانکداری آفریده است.
باید توجه داشت گاهی اوقات اصطلاح "بانک دیجیتال" با "نئو بانک" به جای یکدیگر استفاده می‌شوند ، بانک‌های دیجیتال اغلب واحد تجاری فرعی و استراتژیک آنلاین (SBU) از یک بازیگر مستقر در بخش بانکی به شمار می‌روند که "First DIrect" توسط بانک HSBC در انگلستان از جمله بانک دیجیتالی است که پیش از رواج اصطلاح نئوبانک متولد شده‌است.
این درحالی است که نئوبانک نوع جدیدی از نهاد بانکی است و هیچ شعبه فیزیکی ندارد، اما خدمات بانکی خود را از طریق کانال‌های دیجیتال تلفن همراه هوشمند یا رابط وب ارائه می‌دهد و ممکن است دارای مجوز کامل بانک یا مجوز ویژه بانکداری آنلاین و دیجیتالی باشد که مجموعه محدودی از محصولات یا خدمات را ارائه می دهد یا بسته به نوع شرایط رگولاتوری و تنظیم‌گیری در بازاری خاص، بدون داشتن مجوز بانک با همکاری بانک های سنتی فعالیت کند.
تقریبا پس از ۷ سال از خلق اصطلاح نئوبانک‌ها در دنیا و با استقبال کاربران از کاربردهای آن، این شیوه بانکداری در مدت کوتاهی با رشد و سودآوری همراه شدند که می‌توان به "Atom Bank"، "Fidor Bank"، "Monzo"، "Starling" و "Pockit" اشاره کرد؛ اما این رشد و استقبال چگونه رخ داد؟
تفاوت نئوبانک با بانک‌های سنتی
نئوبانک‌ها آمده‌اند تا خلاءهای موجود در بانکداری سنتی را از میان ببرند؛ از این رو لازم است تا پیش از هر چیز، هر آن‌چه شعبه‌های فیزیکی بانک‌ها به مشتریان خود ارائه می‌دادند را بر بستر یک پلتفرم نرم‌افزاری آنلاین بر روی گوشی‌های تلفن همراه به‌صورت یکپارچه فراهم کنند، از این رو خدماتی همچون بازکردن انواع حساب پس‌انداز و جاری به‌صورت آنلاین، برداشت و انتقال وجه و پرداخت با سرعت بالا، صدور انواع کارت بانکی، مستر کارت و ویزا کارت، پرداخت و انتقال وجه به‌صورت بین‌المللی و برون مرزی، ارائه‌ی خدمات وام به صورت آنلاین برای اشخاص و کسب‌وکارها، ارائه‌ی خدمات امنیت و بیمه‌ی سپرده و ارائه‌ی انواع خدمات بیمه‌ای اعم از بیمه‌ی خودرو، بیمه‌ی موبایل، بیمه‌ی سفر و بیمه‌ی پزشکی از جمله اصلی‌ترین خدماتی شد که توسط نئوبانک‌ها ارائه می‌شود.
مشتری‌مداری ارزان
در واقع نئوبانک‌ها باید و می‌خواهند که تمامی سرویس‌های بانکی مرسوم و حتی خدمات را بدون داشتن شعبه‌ی فیزیکی انجام دهند. حذف شعب فیزیکی مهم‌ترین تاثیرش در سطح مشتری‌مداری نئوبانک‌ها در مقایسه با بانک‌های سنتی هنگام ارائه‌ی سرویس رخ می‌دهد؛ عملکرد مشتری‌مدار نئوبانک‌ها از مدل‌سازی و با استفاده از الگوریتم‌های تحلیل داده سرچشمه می‌گیرد؛ در واقع این بانک‌های نوظهور، داده‌ها را جمع‌آوری و سپس تجزیه و تحلیل می‌کنند تا به الگوی نحوه‌ی رفتار مشتریان خود برسند و از این طریق نتایج را پیش‌بینی می‌کنند و می‌توانند خدمات شخصی‌سازی‌شده به مشتریان‌شان ارائه دهند. در نتیجه نئوبانک‌ها با استفاده از زیرساخت نرم‌افزاری و با اخذ مجوزهای مربوطه، خدمات بانکی را به‌صورت ارزان و بر پایه مدل‌های درآمدی متفاوت با بانک‌های سنتی ارائه می‌کنند.
راحتی و سهولت
بازکردن حساب در این بانک‌ها به نسبت بانک‌های سنتی به راحتی و بی‌دردسرتر و تنها با ایجاد یک حساب کاربری از طریق تلفن همراه میسر است، این بانک‌ها بر خلاف شعب فیزیکی بانک‌ها به نحو کاربردپسندتری طراحی شده‌اند و از رابط‌های کاربری متناسب با نیاز کاربران برخوردارند، نئوبانک‌ها این راحتی و سهولت را حتی در بحث پرداخت‌های بین‌المللی و چالش‌هایی که برای بانک‌های سنتی وجود داشت، اعم از تعویض کارت و غیره را، برطرف کرده و عملا بستری آسان را برای معاملات بین‌المللی فراهم کرده‌اند.
کاهش هزینه و امنیت فراوان
گرایش به گسترش و توسعه‌ی نئوبانک‌ها به‌دلیل صرفه‌جویی در هزینه‌ی بالایی که صرف نیروی انسانی، تامین منابع و سخت‌افزارهای بانکداری سنتی می‌شود، در نهایت سیستمی رمزنگاری‌شده برای ایجاد امنیت داده‌های مشتریان ایجاد کرده است. نئوبانک‌ها ضمن اینکه با قوانین ضد پولشویی همراهی کامل دارند بلکه با حفظ حریم خصوصی کامل مشتریان، سطح بالایی از امنیت را برای مشتریان به‌وجود آورده‌اند و به‌همین دلیل است که طبق برآوردهای موسسه‌ی "KPMG" به‌دلیل مزایای رقابتی نئوبانک‌ها در انگلیس سود آن‌ها در سال حتی یک‌سال پس از تولید یعنی در سال ۲۰۱۶ مبلغی معادل ۱۹۴ میلیون دلار برآورد شده است.
وضعیت نئوبانک در جهان
آن‌چه این روزها به‌عنوان نئوبانک در ایران به اشتباه گرفته می‌شود ارائه‌ی خدمات بانکی آنلاینی است که در نهایت وابسته به شعب فیزیکی بانک‌ها است و عملا بخشی از خدمات بدون حضور کارمندان و شعب فیزیکی بانک‌ها قابل پشتیبانی نیستند. باید به‌خاطر داشته باشیم در نئوبانک همه چیز در گوشی تلفن همراه شما بدون نیاز به حضور فیزیکی در شعب بانکی در تمامی سطوح از بازکردن حساب و دریافت همه‌ی خدمات بانکی حتی گرفتن تسهیلات بانکی اتفاق می‌افتد.
طبق برآوردهای بین‌المللی، به‌طور متوسط سالانه ۱۰ ویژگی جدید به خدمات نئوبانک‌ها اضافه می‌شود که این عدد برای بانک‌های سنتی تنها ۶ ویژگی است؛ پیش‌بینی رشد بازار نئوبانک از سال ۲۰۱۷ تا پایان سال ۲۰۲۰ بیش از ۶/۵۰ درصد بود و تا ۷۰ درصد نیز کاهش هزینه‌های سرویس‌دهی به نسبت هزینه‌های فعلی از طریق نئوبانک‌ها پیش‌بینی شده بود؛ علاوه‌بر این پیش‌بینی می‌شود که در میان کشورها چین بالاترین نرخ رشد در بخش نئوبانک را تا سال ۲۰۲۵ داشته باشد. این در حالی است که در آسیا حدود ۱۱ بانک به این سبک وجود دارد.
چه کسانی به سراغ نئوبانک‌ها می‌روند؟
شاید ساده‌ترین و البته مهم‌ترین علت تغییر رویکرد شیوه‌های بانکداری و مالی را بتوان تغییر شرایط اجتماعی و به تبع تغییر نسل‌ها دانست، نسلی که بیش از پیشینیان خود به زندگی دیجیتال و رفع نیازهایش به‌صورت آنلاین عادت کرده است، به همین دلیل این نسل، سیستم مالی‌ای را برمی‌گزیند که با فناوری به‌روزتری هم‌زیستی دارد. بر اساس تحقیقات صورت گرفته دو گروه به استقبال نئوبانک رفته‌اند:
متولدین تکنولوژی: در واقع نسل جدید، افرادی هستند که با موبایل و تبلت رشد پیدا کرده‌اند و برای این نسل تداوم زندگی و هیجان و لذت بدون استفاده از فناوری‌های ارتباطی میسر نیست. این نسل با آغوش باز به پیشواز نئوبانک رفته‌اند.
دور افتادهای بانکی: گروه دوم کسانی هستند که تاکنون به خدمات بانکی به‌دلیل بعد مسافت یا نبود زیرساخت‌های فیزیکی به خدمات بانکی دسترسی نداشته‌اند. بنا بر آمار بانک جهانی در سال ۲۰۱۴ بخش غیر قابل تصور ۴۲ درصدی از بزرگسالان (بیش از ۲ میلیارد نفر) در دنیا که به دلایل اقلیم جغرافیایی و عدم وجود بانک‌های سنتی و زیرساختارها، فرهنگ یا سنت‌های‌شان فعالیت بانکی نداشته‌اند. بیش از ۵۰ درصد از آن‌ها هم در قاره‌ی آسیا زندگی می‌کنند که سه کشور هند، چین و اندونزی در مجموع ۴۰ درصد از آن را تشکیل می‌دهند. برای مثال تمرکز حداقل ۳۸ فینتک در دو کشور آفریقایی کنیا و تانزانیا از پدیده دیجیتال به‌خاطر عدم وجود زیر ساخت‌های بانکداری سنتی قابل تامل است.
این درحالی است که گروه‌های سنی و دسته‌های درآمدی مختلف، برخوردهای متفاوتی با فین‌تک‌ها داشته‌اند. افراد با بازه سنی ۲۵ تا ۳۴ سال بیشترین استفاده کننده‌ی خدمات بانکی نوین بوده‌اند و افراد با سطح درآمدی بالاتر، علاقه‌ی بیشتری به استفاده از آن‌ها نشان داده‌اند.
