بانک‌ها به‌عنوان موسسات مالی و اعتباری ارائه‌دهنده خدمات پولی و مالی، جهت ارائه این خدمات مبلغی را تحت‌عنوان کارمزد دریافت می‌کنند. در اصل، فلسفه دریافت کارمزد بانکی، استفاده از مبالغ دریافتی از مشتریان جهت بهبود کیفیت زیرساخت‌ها و خدمات ارائه‌شده است. از طرفی، بسته به نوع خدمات، این مبالغ تفاوت‌هایی دارند و نرخ مصوب هرسال از سوی بانک مرکزی تعیین می‌شود. به‌منظور آشنایی بیشتر با مفهوم کارمزد بانکی، انواع آن و مبالغ تعیین‌شده کارمزد بانکی سال ۱۴۰۳ با ما همراه باشید.
شما هنگام انجام دادن هر تراکنش یا عملیات بانکی، از سیستم مالی و اعتباری بانک خود استفاده می‌کنید. این عملیات ممکن است شامل انتقال وجه، دریافت وجه، مشاهده موجودی یا فرايندهای مربوط به چک، دریافت وام، استعلام دارایی و... باشند. براین‌اساس، سیستم بانک مرکزی به موسسات مالی اجازه می‌دهد تا مبلغ مشخصی را به‌عنوان هزینه ارائه خدمات دریافت کنند که این هزینه «کارمزد بانکی» نامیده می‌شود.
درواقع، کارمزدهای بانکی، هزینه‌های اسمی برای تنظیم و نگه‌داری حساب‌های مختلف و خدمات معاملات جزئی برای مشتریان حقیقی، حقوقی و تجاری هستند. به‌منظور قانونمند شدن این فرايند، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، هرساله مبلغ مصوبی را به‌عنوان میزان دریافت کارمزدهای خدمات بانکی تعیین و به تمام بانک‌ها ابلاغ می‌کند.
کارمزدهای بانکی برای اکثر خدمات دریافت می‌شوند و انواع مختلفی دارند؛ اما در دسته‌بندی انواع کارمزد، می‌توان سه دسته کلی تعیین کرد. درواقع، تمام خدمات ارائه‌شده توسط سیستم بانکی را در قالب موارد زیر بررسی می‌کنیم که عبارت‌اند از:
به‌منظور افزایش آگاهی شما، شرایط دریافت کارمزد در هریک از موارد فوق را بررسی می‌کنیم.
در این حالت، تراکنش و عملیات بانکی بدون نیاز به حضور شما در شعبه فیزیکی بانک و تنها از طریق سیستم خدمات الکترونیک انجام می‌شود. استعلام مانده‌حساب و 10 گردش آخر، استفاده از نرم‌افزارهای متصل به شبکه نقل‌وانتقال بین‌بانکی (جهت انجام انتقال کارت به کارت، پایا و ساتنا) و بسیاری از موارد دیگر در این دسته قرار می‌گیرند. کارمزد خدمات نیز براساس مصوبات بانک مرکزی و به‌صورت یکپارچه تعیین می‌شود. در این حالت، هزینه‌های شما کاهش پیدا می‌کند و در زمان نیز صرفه‌جویی می‌کنید.
شایان ذکر است که بانک مرکزی به‌دلیل سیاست‌های کلی دولت و حرکت به‌سمت تجارت الکترونیک، کارمزد کمتری را برای خدمات غیرحضوری لحاظ می‌کند. این موضوع سبب می‌شود که بانک‌های مبتنی‌بر خدمات الکترونیک نظیر بلو بانک، میزان کارمزد کمتری را برای مجموعه کاملی از خدمات دریافت کنند.
خدمات حضوری در بانک‌ها نیز مستلزم به‌کارگیری نیروی انسانی و استفاده از سیستم الکترونیک بانک است که استفاده از آن، همراه با پرداخت کارمزد خواهد بود. از طرفی، مراجعه به بانک و استفاده از این خدمات، نیازمند صرف زمان و تحمیل هزینه‌های اضافی است؛ این در حالی است که حضور در بانک و انتظار برای انجام خدمات مورد نظر، پرداخت مبلغ کارمزد بیشتری نسبت‌به خدمات غیرحضوری به‌دنبال دارد.
یکی دیگر از موارد دریافت کارمزد بانکی، مربوط به بازپرداخت وام است که براساس مصوبات شورای تامین پول و اعتبار صورت می‌گیرد. در این حالت، وام‌گیرنده مبلغی را به‌صورت سالانه در ازای دریافت تسهیلات بانکی پرداخت می‌کند. گفتنی است که این مبلغ، علاوه‌بر سود بانکی مصوب برای وام‌ها است و براساس درصد سود تعیین‌شده مشخص خواهد شد.
بانک مرکزی به‌عنوان تنها مرجع رسمی تعیین کارمزد بانکی، پس از یک وقفه طولانی و در سال ۱۳۹۹ تغییرات عمده‌ای در میزان هزینه خدمات بانکی اعمال کرد. پس‌از آن، هرساله از سوی این مرجع، نرخ جدید کارمزدها تعیین و به بانک‌ها ابلاغ می‌شود. پس از ابلاغ از سوی بانک مرکزی، برخی بانک‌ها نرخ کارمزد را برای مشتریان پرکار خود همراه با تخفیف یا به‌صورت رایگان در نظر می‌گیرند که این امر یک سیاست تشویقی است. لیست هزینه انواع مختلف خدمات بانکی حضوری و غیرحضوری در سال ۱۴۰۳ به شرح جدول زیر است:
انواع خدمات |
کارمزد سال ۱۴۰۳ (تومان) |
|
صدور انواع کارت الکترونیک |
۷۲۰۰ |
|
صدور کارت المثنی قبل انقضا |
۱۶۰۰۰ |
|
اعلام مانده حساب |
۱۴۴ |
|
اعلام مانده‌حساب و ۱۰ گردش آخر |
۲۶۵ |
|
انتقال وجه پایا |
۲۴۰ تا ۳۰۰۰ |
|
صدور کارت هدیه |
۳۶۰۰ |
|
ارتباط هر حساب جديد با کارت (پس از صدور کارت) |
۲۱۶۰ |
|
تغییر حساب اصلی کارت |
۳۶۰۰ |
|
فعال‌سازی حساب‌های راکد، مطالبه‌نشده و تعیین‌تکلیف‌نشده هر حساب |
۲۶۴۰ |
|
انتقال و واگذاری سپرده بلندمدت و کوتاه‌مدت ويژه به اشخاص ثالث (بابت هر بار انتقال) |
۷۲۰۰ |
|
انسداد و رفع انسداد حساب به درخواست مشتری (همه حساب‌ها) |
۳۶۰۰ |
|
تغییر شرايط برداشت / امضا (اشخاص حقیقی) |
۲۴۰۰ |
|
تغییر شرايط برداشت / امضا (اشخاص حقوقی) |
۶۰۰۰ |
|
برقراری ارتباط بین حساب‌ها با لحاظ کف و سقف مبلغ، بابت هر نوبت (به‌استثنای تامین وجه چک) |
برقراری خدمات ۲۴۰۰ و هر بار استفاده ۲۴۰ |
|
ثبت دستور پرداخت مستمر (برای هر بار تعريف) |
اشخاص حقیقی بدون کارمزد حقوقی ۵۰۰۰ |
|
انتقال ساير سپرده‌ها (اعم از پس‌انداز، کوتاه‌مدت و بلندمدت) به شعب ديگر در هر شهر |
۱۱۰۰۰ بعلاوه هزینه پست |
|
انسداد يا رفع انسداد حساب يا موجودی که از سوی مراجع ذی‌صلاح به هر طريق به بانک اعلام می‌شود |
بدون کارمزد |
|
صدور رمز جديد، برای انواع کارت‌های بانکی (نقدی، اعتباری و هديه) در شعبه به درخواست مشتری |
۱۲۰۰ |
|
کارت به کارت تا ۱ میلیون تومان |
۷۲۰ |
|
کارت به کارت از ۱ تا ۲ میلیون تومان |
۱۰۰۰ |
|
کارت به کارت از ۲ تا ۳ میلیون تومان |
۱۲۸۰ |
|
کارت به کارت از ۳ تا ۴ میلیون تومان |
۱۵۶۰ |
|
کارت به کارت از۴ تا ۵ میلیون تومان |
۱۸۴۰ |
|
کارت به کارت از۵ تا ۶ میلیون تومان |
۲۱۲۰ |
|
کارت به کارت از ۶ تا ۷ میلیون تومان |
۲۴۰۰ |
|
کارت به کارت از۷ تا ۸ میلیون تومان |
۲۶۸۰ |
|
کارت به کارت از۸ تا ۹ میلیون تومان |
۲۹۶۰ |
|
کارت به کارت از ۹ تا ۱۰ میلیون تومان |
۳۲۴۰ |
به موسسات بانکی این اختیار داده شده است که بنا به سیاست‌های مالی خود، در دریافت مبالغ یادشده به همه یا بخشی از مشتریان خود تخفیف‌هایی ارائه دهند. این تخفیف شامل مشتریان پرکار یا آن دسته از مشتریان حقیقی و حقوقی می‌شود که تحت شرایط خاص (تحت پوشش نهادهای حمایتی یا به‌صورت دانش‌بنیان) فعالیت می‌کنند. در این راستا، مشتریان خدمات بانکی نیز می‌توانند این مورد را به‌عنوان یک ویژگی مثبت در نظر بگیرند و به‌سمت بانک‌هایی بروند که کارمزد کمتری دریافت می‌کنند یا برخی از خدمات خود را بدون دریافت کارمزد انجام می‌دهند.
هدف از دریافت کارمزد، تامین هزینه‌های بانک از نظر گسترش زیرساخت‌ها، تامین حقوق کارکنان و بهبود ارائه خدمات است. درخصوص بانک‌ها و موسسات قرض‌الحسنه، تمام درآمد بانک از این طریق تامین می‌شود و تسهیلات به‌صورت معمول با سود بین صفر تا ۴ درصد در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد. از طرفی، افزایش توان بانک‌ها در زمینه خدمت‌رسانی، نیازمند تامین اعتبار و پیشرفت از هر نظر است؛ بنابراین، دریافت کارمزد معقول، می‌تواند در بهبود خدمات بانکی به‌خصوص در حوزه بانکداری الکترونیک، ثمرات زیاد داشته باشد.
یکی از سیاست‌های کلی کشور در زمینه بانکداری، تغییر شیوه‌های فعلی به‌سمت ارائه خدمات غیرحضوری و متمرکز است. در این شیوه نوین، نیاز به حضور افراد در بانک از بین می‌رود و هر شخص با دسترسی به سیستم یکپارچه خدمات الکترونیک، تمام نیازهای خود را برطرف می‌کند. به همین دلیل، کارمزد خدمات بانکداری الکترونیک کمتر تعیین می‌شود تا مشوقی برای استفاده افراد از این شیوه انجام امور مالی باشد.
در این راه، بلوبانک به‌عنوان یک نئوبانک پیشرو با ارائه خدمات بانکداری دیجیتال، تمام فرایند از افتتاح حساب تا سپرده‌گذاری، انتقال و پرداخت وجه و حتی دریافت وام را بدون نیاز به مراجعه حضوری و تنها از طریق سیستم‌های دیجیتال طرح‌ریزی و اجرا می‌کند.؛ شایان ذکر است که کارمزدهای اخذشده در بلوبانک نیز براساس همین خدمات الکترونیک و در پایین‌ترین سطح ممکن تعیین می‌شوند.
بلوبانک به‌عنوان نمونه‌ای بارز از نسل جدید بانکداری الکترونیک، تمام خدمات خود را به‌صورت غیرحضوری ارائه می‌کند. این خدمات به‌صورت کامل در حوزه‌های افتتاح حساب، ارائه تسهیلات، نقل‌وانتقال وجوه و سایر خدمات بانکداری الکترونیک در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد. کارمزدهای بانکی تمام تسهیلات نیز در کمترین حد ممکن تعیین‌شده‌اند تا منافع سپرده‌گذاران تامین شود. باز کردن حساب بدون کارمزد و ارسال رایگان کارت‌بانک به سراسر کشور، ازجمله خدمات بدون کارمزد بلوبانک شناخته می‌شود.
درخصوص کارمزد وام غیرحضوری نیز شرایط به ترتیبی که در ادامه می‌آید در نظر گرفته شده است:
هرچند دریافت‌کنندگان تسهیلات، این امکان را دارند که با پرداخت زودتر از موعد، مشمول بخشودگی سود و کارمزد تسهیلات تا میزان ۹۰ درصد مقدار باقیمانده شوند.
کارمزد بانکی، هزینه‌ای است که موسسات مالی و بانک‌ها برای ارائه خدمات از مشتریان دریافت می‌کنند. این کارمزدها از سوی بانک مرکزی و در قالب لیست هزینه‌های دریافتی، مشخص می‌شود. بانک‌ها نیز این اختیار را دارند که در شرایط خاص و از مشتریان ویژه، مبلغ کمتری دریافت کنند. براین‌اساس، بانک‌ها و موسسات اعتباری می‌توانند برای مشتریان پرکار خود نهایتا تا ۳۰ درصد، برای افراد تحت پوشش سازمان‌های حمایتی مانند بهزیستی و کمیته امداد تا ۱۰۰ درصد و برای شرکت‌های دانش‌بنیان تا ۴۰ درصد مبالغ درج‌شده در جدول ابلاغی موجود در این مقاله را به‌عنوان تخفیف در نظر بگیرند. از طرفی، نرخ کارمزد خدمات الکترونیک همواره کمتر از خدمات حضوری است؛ به همین دلیل، نهادهای مالی همچون بلوبانک که در زمینه خدمات الکترونیک و اینترنتی پیشگام هستند، کارمزد کمتری را به افراد تحمیل می‌کنند.